Vai trò của Vitamin A trong cơ thể
Vitamin A có vai trò quan trọng đối với quá trình tăng cường giúp trẻ phát triển bình thường
Vitamin A tham gia vào chức năng nhìn của mắt. Vitamin A cần thiết cho sự bảo vệ toàn vẹn của biểu mô giác mạc mắt và các tổ chức biểu mô dưới da, khí quản, tuyến nước bọt, niêm mạc đường hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu... vì vậy, khi thiếu Vitamin A sẽ xuất hiện khô da, sừng hóa và các tổn thương ở mắt được gọi là khô mắt.
Vitamin A tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch của cơ thể, làm tăng khả năng đề kháng của cơ thể đối với bệnh tật.
Nguyên nhân bị thiếu Vitamin A
Có 3 nguyên nhân chính gây thiếu Vitamin A là:
- Khẩu phần ăn bị thiếu hụt Vitamin A: Cơ thể không tự tổng hợp được Vitamin A màp hải do thức ăn cung cấp, vì vậy nguyên nhân chính của thiếu Vitamin A là do ăn uống các loại thức ăn nghèo Vitamin A và Caroten. Bữa ăn thiếu dầu mỡ cũng làm giảm hấp thu Vitamin A (vì Vitamin A tan trong dầu, mỡ). Ở trẻ nhỏ đang bú mẹ thì nguồn Vitamin A là sữa mẹ, trong thời kỳ cho con bú nếu bữa ăn của mẹ thiếu Vitamin A sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến con. Thiếu Vitamin A thường hay xảy ra trong giai đoạn cho ăn bổ sung vì vậy khi cho trẻ ăn bổ sung cần chú ý chọn các thực phẩm giàu vitamin A
- Các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt là sởi, tiêu chảy, viêm đường hô hấp làm tăng nhu cầu Vitamin A gây nguy cơ thiếu Vitamin A. Nhiễm giun, nhất là giun đũa cũng là yếu tố góp phần làm thiếu Vitamin A.
- Suy dinh dưỡng nặng thường kèm theo thiếu Vitamin A vì thiếu đạm để chuyển hóa và vận chuyển vitamin A. Ngoài ra, thiếu một số vi chất khác như kẽm cũng ảnh hưởng tới chuyển hóa vitamin A.
Độ tuổi dễ bị thiếu vitamin A
Trẻ em dưới 3 tuổi dễ bị thiếu vitamin A, vì ở độ tuổi này trẻ đang lớn nhanh, cần nhiều vitamin A. Bên cạnh đó, ở độ tuổi này trẻ thường gặp phải nhiều yếu tố nguy cơ gây thiếu vitamin A như: ở giai đoạn còn bú, trẻ không được bú mẹ hoặc lượng vitamin A trong sữa mẹ thấp (chế độ dinh dưỡng của mẹ kém), đến thời kỳ cai sữa, do sự thay đổi chế độ nuôi dưỡng và hay mắc các bệnh nhiễm khuẩn.
Các biểu hiện khi trẻ bị thiếu vitamin A
Biểu hiện sớm nhất là quáng gà: là hiện tượng giảm thị lực trong điều kiện thiếu ánh sáng, khi chiều chập choạng tối. Nếu trẻ được phát hiện sớm thiếu vitamin A ở gia đoạn quáng gà và được điều trị ngay bằng vitamin A liều cao thì bệnh sẽ khỏi nhanh chóng.
Nếu giai đoạn quáng gà không được phát hiện kịp thời bệnh sẽ diễn biến nhanh sang các giai đoạn khác như: xuất hiện vệt bitot-là những vệt trắng, bóng trên màng tiếp hợp của mắt; khô giác mạc, loét nhuyễn giác mạc gây mù lòa vĩnh viễn, sẹo giác mạc hoặc tổn thương đáy mắt do khô mắt.
Những hậu quả khi thiếu Vitamin A
- Thiếu vitamin A làm trẻ chậm lớn, nhất là ở những trẻ nhỏ
- Thiếu vitamin A làm giảm sức đề kháng của cơ thể đối với bệnh tật, trẻ dễ bị nhiễm trùng nhiễm khuẩn nặng, đặc biệt là các nhiễm khuẩn đường hô hấp, đường tiêu hóa và sởi.
- Nếu thiếu vitamin A nặng sẽ gây nên các tổn thương ở mắt như khô mắt, mù lòa...
Các biện pháp phòng chống thiếu vitamin A
- Cải thiện để nâng cao chất lượng bữa ăn: Thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ vì sữa mẹ là nguồn cung cấp vitamin A tốt nhất đối với trẻ nhỏ. Chế độ ăn của trẻ cần được ưu tiên thức ăn động vật là loại thức ăn giàu vitamin A. Bữa ăn của trẻ cần có đủ dầu hoặc mỡ để giúp hấp thu tốt vitamin A. Một số rau, quả, củ có màu vàng, đỏ, da cam chứa hàm lượng Betacaroten cao, đáng chú ý nhất là: cà rốt, rau dền, đu đủ chín, cà chua, gấc... caroten khi vào cơ thể sẽ được chuyển thành vitamin A.
- Bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ: trẻ từ 6-36 tháng cần được uống bổ sung định kỳ viên nang vitamin A liều cao mỗi năm 2 lần. Đối với bà mẹ sau đẻ trong vòng một tháng, trẻ dưới 5 tuổi khi bị tiêu chảy, viêm đường hô hấp, lên sởi, trẻ dưới 6 tháng tuổi không được bú sữa mẹ cũng cần được bổ sung vitamin A liều cao theo chỉ định của cán bộ y tế.
- Phát hiện trẻ khô mắt do thiếu vitamin A để trẻ được điều trị kịp thời.
- Việc dùng vitamin A cho trẻ cần có hướng dẫn của cán bộ y tế, không nên tự ý mua và sử dụng một cách tùy tiện. Vitamin A là loại vitamin tân trong chất béo khi thừa sẽ tích lũy và gây ngộ độc cho cơ thể với các biểu hiện mệt mỏi, buồn nôn, chậm tăng cân, tăng áp lực sọ não (thóp phồng căng), đau xương ở trẻ em.
- Ngoài ra để đề phòng thiếu vitamin A ở trẻ, cần phải đảm bảo sức khỏe chung cho trẻ bằng cách: giữ gìn vệ sinh, tiêm chủng đầy đủ, đề phòng các viêm nhiễm và các bệnh do ký sinh trùng đường ruột.
Ảnh: Internet
Hồng Hà
Theo Trung tâm Y tế Dự phòng Hà Nội